\footnotetext[\pp]{\hypertarget{fn:\pp}{Podstawa Programowa kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego i~technikum z~dnia 28 czerwca 2024~r., opracowana przez Ministerstwo Edukacji i~Nauki.}}
\item\label{itm:zasady-urzadzenia-wylaczone} W~czasie trwania zajęć eduakcyjnych \textbf{\emph{urządzenia elektroniczne muszą być wyłączone}} i~przechowywane w~plecaku lub w~miejscu wyznaczonym przez nauczyciela. Wyjątek jest możliwy wyłącznie za wyraźnym zezwoleniem nauczyciela.
\item\label{itm:zasady-niedozwolone-srodki} Korzystanie z~niedozwolonych środków (np.~telefonu, smartwatcha) w czasie trwania form sprawdzania wiedzy i umiejętności bez zgody nauczyciela skutkuje:
\item\label{itm:ogolne-zasady-punktowo-procentowy} Obowiązuje \textbf{\emph{punktowo-procentowy}} system oceniania wewnątrzszkolnego, stosowany w~szkole, którego celem jest:
\item\label{itm:ogolne-zasady-cel-informacja} Zapewnienie uczniowi informacji o~poziomie jego osiągnięć edukacyjnych i~zachowania oraz o~postępach w~tym zakresie, w~szczególności dotyczących:
\item\label{itm:ogolne-zasady-poziom-wiedzy} Poziomie opanowania wiadomości i~umiejętności w~odniesieniu do wymagań edukacyjnych wynikających z~\textbf{Podstawy Programowej}\fnnum{\pp}, określonej w~odrębnych przepisach, oraz realizowanych w~szkole programów nauczania uwzględniających tę podstawę.
\item\label{itm:ogolne-zasady-pomoc-uczen} Udzielanie uczniowi pomocy w~nauce poprzez przekazanie informacji o~tym, co wykonał prawidłowo i~jak powinien się dalej uczyć, wraz ze wskazówkami do samodzielnego planowania własnego rozwoju.
\item\label{itm:ogolne-zasady-motywowanie} Motywowanie ucznia do dalszych postępów w~nauce i~zachowaniu.
\item\label{itm:ogolne-zasady-oswiadczenia-edukacyjne} Osiągnięcia edukacyjne ucznia -- poziom opanowania wiedzy i~umiejętności określonych w~wymaganiach programowych.
\item\label{itm:ogolne-zasady-zachowanie} Zachowanie ucznia -- stopień przestrzegania zasad współżycia szkolnego oraz norm obowiązujących w~placówce.
\item\label{itm:ogolne-zasady-realizacja-oceniania} Ocenianie wewnątrzszkolne realizują nauczyciele prowadzący zajęcia w~ramach oddziałów klasowych lub grup międzyoddziałowych.
\item\label{itm:ogolne-zasady-biezace-obserwacja} Ocenianie zachowania opiera się na~systematycznej obserwacji postawy ucznia wobec rówieśników, nauczycieli oraz innych członków społeczności szkolnej.
\item\label{itm:ogolne-zasady-biezace-regulamin} Uwzględnia się przestrzeganie regulaminu Szkoły, zaangażowanie w~życie Szkoły oraz odpowiedzialność za~wykonywane zadania.
\item\label{itm:ogolne-zasady-koncowa-egzamin} Wyniku egzaminu poprawkowego lub sprawdzającego przeprowadzonego w~ostatnim roku kształcenia z~danych zajęć edukacyjnych;
\item\label{itm:ogolne-zasady-koncowa-olimpiady} Wyników olimpiad i~konkursów uprawniających do uzyskania oceny celującej.
\item\label{itm:ogolne-zasady-skala-punktowa} Oceny bieżące są wystawiane w~systemie punktowym, który pozwala na precyzyjne określenie postępów ucznia.
% \item \label{itm:ogolne-zasady-skala-procentowa} Oceny klasyfikacyjne są przeliczane na skalę procentową według progów z~\hyperref[itm:kryteria-procentowe]{\S6 ust. 2}, a~następnie na stopnie zgodnie z~\hyperref[itm:skala-stopni-klasyfikacyjnych]{\S6 ust. 1}.
\item\label{itm:ogolne-zasady-skala-procentowa}
Oceny klasyfikacyjne wyznacza się na podstawie skali procentowej określonej w~\hyperref[itm:kryteria-procentowe]{\S6 ust. 2}
i~przyporządkowuje odpowiednim stopniom zgodnie z~\hyperref[itm:skala-stopni-klasyfikacyjnych]{\S6 ust. 1}.
\item Poprawnie stosuje posiadane wiadomości i~umiejętności w~rozwiązywaniu problemów i~zadań o~niewielkim stopniu złożoności w~sytuacjach typowych, często powtarzających się na lekcji.
\item Nie opanował w~pełni wiadomości i~umiejętności zawartych w~\textbf{PP}\fnnum{\pp}, ale opanował je w~zakresie niezbędnym do dalszego kształcenia z~danego przedmiotu.
\item Potrafi z~pomocą nauczyciela rozwiązywać problemy i~zadania praktyczne o~niewielkim stopniu trudności, często powtarzające się podczas lekcji i~w~życiu codziennym.
\item Nie opanował wiadomości i~umiejętności określonych \textbf{Podstawą Programową}\fnnum{\pp}, a~istniejące braki uniemożliwiają mu dalsze zdobywanie wiedzy z~danego przedmiotu.
Stopień realizacji wymagań edukacyjnych wynikających z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} ustala się na podstawie zasad określonych w dokumencie \textbf{Szczegółowe Ocenianie}\hyperref[itm:narzedzia-procedury-oceny]{\S15 ust. 1 pkt. 4 ppkt. 1) lit. b plit. a)} danego przedmiotu.
\item Ustala się, że podstawę ustalenia oceny klasyfikacyjnej stanowi spełnienie przez ucznia minimalnych progów zawartych w~tabeli~\ref{tab:skala-ocen}, wyrażonych jako:
\item Odsetek zrealizowanych \emph{wymagań szczegółowych} wynikających z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} zgodnie z~\hyperref[itm:stopien-realizacji-wym_edu]{\S6 ust. 4 pkt. 1}, odnoszących się do działów przewidzianych na danym poziomie edukacyjnym w~przyjętym rozkładzie materiału.
\item Odsetek uzyskanych punktów możliwych do zdobycia w~ramach form sprawdzania wiedzy.
\item\label{itm:zastrzezenie} Zastrzega się, iż \emph{wymagania ogólne} wynikające z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} oraz– oile mają zastosowanie do danego przedmiotu– inne kategorie wymagań, wszczególności \emph{wymagania przekrojowe}, stanowią podstawę ustalenia oceny stopnia realizacji wymagań edukacyjnych ipowinny zostać zrealizowane conajmniej jednokrotnie wramach każdego poziomu edukacyjnego. Realizację powyższych wymagań uwzględnia się wsystemie punktacji określonym wdokumencie \textbf{Szczegółowe Ocenianie}.
\item\label{itm:po-obliczanie-ocen-klasyfikacyjnych-def} Ocena klasyfikacyjna (śródroczna lub roczna) jest obliczana na podstawie punktów zdobytych przez ucznia w~dzienniku elektronicznym. Liczba punktów obejmuje:
\item Uczeń przyjęty do Szkoły w trakcie etapu edukacyjnego, zgodnie z~decyzją \textbf{Dyrektora Szkoły}, uzyskuje zaliczenie określonej części programu z~poszczególnych przedmiotów na podstawie arkusza ocen.
\item Jeżeli tytuł, o~którym mowa w~\hyperref[itm:ocena-koncowa-laureat-olimpiady]{\S9 ust. 1}, został przyznany po ustaleniu rocznej oceny klasyfikacyjnej, nauczyciel niezwłocznie koryguje tę ocenę na celującą.
\item Uprawnienie, o~którym mowa w~~\hyperref[itm:ocena-koncowa-laureat-olimpiady]{\S9 ust. 1}, dotyczy wyłącznie osiągnięć uzyskanych na szczeblu \textbf{krajowym (etap centralny)} lub \textbf{międzynarodowym} olimpiad przedmiotowych.
\item\label{itm:po-klasyf-dyrektor-okresla-terminy} Terminy posiedzeń śródrocznej oraz rocznej rady klasyfikacyjnej określa \textbf{Dyrektor Szkoły} w~drodze zarządzenia wewnętrznego.
\item\label{itm:po-klasyf-wychowawca-ocena-zachowania} Ocenę klasyfikacyjną zachowania wystawia wychowawca klasy zgodnie z~obowiązującym punktowym systemem oceny zachowania okreslonym w~rozdziale dotyczącym \hyperref[sec:ustalenia-kryteriow-oceniania-zachowania]{Ustalenia Kryteriów Oceniania Zachowania}.
\item\label{itm:po-klasyf-oceny-dodatkowe-nie-wplywaja} Oceny z~dodatkowych zajęć edukacyjnych nie wpływają na promocję do klasy programowo wyższej ani na ukończenie Szkoły.
\item\label{itm:po-klasyf-brak-minimalnej-liczby-ocen} Brakuje minimalnej liczby ocen cząstkowych, określonej w~\hyperref[itm:po-ob-minimalna-liczba-ocen]{\S21 ust. 1} jeżeli nie została ona ustalona w~\textbf{Przedmiotowym Ocenianiu} (\hyperref[itm:fwe-po-min-liczba-ocen]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. e)}).
\item\label{itm:wymaganie-trzy-formy} Uczeń nie został poddany ocenie w~co najmniej trzech różnych formach sprawdzania wiedzy, o~których mowa w~\hyperref[itm:po-ob-trzy-formy]{\S21 ust. 2}, w~okresie roku szkolnego, z~zastrzeżeniem odmiennego ustalenia w~\textbf{PO}\hyperref[itm:min-formy-weryfikacji]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. d)}.
\item\label{itm:po-klasyf-nieobecnosc-polowa-czasu} Jego nieobecność na zajęciach wynosi co najmniej połowę czasu przeznaczonego na te zajęcia w~szkolnym planie nauczania.
Nie można wystawić oceny klasyfikacyjnej z~powodu niespełnienia wymogu realizacji wymagań edukacyjnych, zgodnie z~procedurami opisanymi w~punkcie~\hyperref[itm:kryteria-ocen-klasyfikacyjnych]{\S6 ust. 4}.
\item Uczeń nieklasyfikowany z~danych zajęć edukacyjnych z przyczyn wskazanych w~\hyperref[itm:po-klasyf-uczen-nieklasyfikowany]{\S11 ust. 3 pkt. 1} jest uprawniony do przystąpienia do egzaminu klasyfikacyjnego, na zasadach i~w~terminach określonych w~rozdziałach dotyczących \hyperref[subsec:klasyfikacja-srodroczna]{Klasyfikacji Śródrocznej (Okresowej)} oraz \hyperref[sec:klasyfikacja-roczna]{Klasyfikacji Rocznej}.
% \item Uczeń, który został \emph{niesklasyfikowany} z powodu kryteriów określonych w~\hyperref[itm:po-klasyf-uczen-nieklasyfikowany]{\S11 ust. 3 pkt. 1}, ma prawo przystąpić do \emph{egzaminu klasyfikacyjnego} z~zastrzeżeniem warunków określonych w~rozdziale dotyczącym \hyperref[subsec:ocenianie-ucznia]
\item\textbf{Termin egzaminu poprawkowego} ustala \textbf{Dyrektor Szkoły}, przy czym przeprowadza się go zwykle \emph{w~ostatnim tygodniu ferii letnich}.
\item\label{itm:promocja}\textbf{Rada Pedagogiczna} może jednak \emph{jednorazowo w ciągu danego etapu edukacyjnego} promować ucznia warunkowo do klasy programowo wyższej, przy uwzględnieniu możliwości edukacyjnych ucznia.
\item Ocena ustalona w wyniku egzaminu poprawkowego jest \textbf{ostateczna} i~nie podlega dalszym trybom odwoławczym.
\item Jeżeli uczeń z przyczyn usprawiedliwionych nie może przystąpić do egzaminu poprawkowego w~wyznaczonym terminie, \textbf{Dyrektor Szkoły} wyznacza dodatkowy termin, jednak \emph{nie później niż do końca września} danego roku szkolnego.
\item Uczeń, który z~przyczyn nieusprawiedliwionych nie przystąpi do egzaminu poprawkowego, zachowuje roczną ocenę niedostateczną i~powtarza klasę, o~ile \textbf{Rada Pedagogiczna} nie podejmie innej decyzji w~wyjątkowych sytuacjach losowych.
Oceny bieżące, śródroczne klasyfikacyjne oraz roczne klasyfikacyjne podlegają obligatoryjnemu wpisowi do dziennika elektronicznego w terminach określonych w~\hyperref[itm:wyniki-prac-pisemnych]{\S22 ust. 4 pkt. 5}, w celu dostarczenia rodzicom lub prawnym opiekunom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach i uzdolnieniach ucznia.
\item\label{itm:dostep-do-ocen-dziennik} Uczeń oraz jego rodzice lub prawni opiekunowie mają zapewniony stały dostęp do informacji o ocenach za pośrednictwem dziennika elektronicznego po dokonaniu autoryzowanego logowania.
\item\label{itm:udostepnianie-prac-lekcyjnych} Sprawdzone prace pisemne udostępniane są uczniom w trakcie zajęć lekcyjnych oraz rodzicom lub prawnym opiekunom na terenie Szkoły podczas konsultacji, godzin dostępności lub indywidualnych spotkań.
\item\label{itm:ustalenie-sposobu-udostepnienia} Sposób udostępnienia ocenionej pracy pisemnej ustalany jest indywidualnie z rodzicem lub prawnym opiekunem ucznia.
\item\label{itm:ochrona-danych-prywatnosci} Przy udostępnianiu prac zachowuje się przepisy o ochronie danych osobowych oraz zapewnia się poszanowanie prywatności ucznia.
\end{longenum}
\item\label{itm:przechowywanie-prac}
Sprawdzone i ocenione pisemne formy sprawdzania wiedzy i~umiejętności ucznia podlegają przechowywaniu przez nauczyciela do~końca danego roku szkolnego.
\item Uczeń lub jego rodzice (prawni opiekunowie) mają prawo wnieść o \emph{uzasadnienie} każdej oceny bieżącej lub klasyfikacyjnej (śródrocznej, rocznej), w tym ustalonej w trybie egzaminu klasyfikacyjnego, sprawdzającego lub poprawkowego.
\item Wymagania edukacyjne wynikające z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} oraz określone w~\textbf{SO}, które zostały zrealizowane przez daną formę sprawdzania wiedzy.
\item Kryteria wystawiania ocen wynikające z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} oraz określone w~\textbf{SO}, stosowane przy ocenie danej pracy.
\item Metodę obliczania wyników – zgodną z~punktowo-procentowym systemem oceniania.
\item Możliwości poprawy lub tryb uzyskania wyższej niż przewidywana oceny klasyfikacyjnej, zgodnie z~obowiązującymi procedurami określonymi w~dokumencie \textbf{PO}.
\item Na żądanie ucznia lub jego rodziców albo prawnych opiekunów wychowawca klasy jest obowiązany przedstawić uzasadnienie wystawionej oceny zachowania, odwołując się do kryteriów określonych w~niniejszym \textbf{WO}.
\item Odniesienie do kryteriów oceny zachowania, w~tym w~szczególności frekwencji, kultury osobistej, współpracy w~grupie oraz przestrzegania regulaminu Szkoły i~norm etycznych.
\item Uzasadnienie oceny przekazywane jest uczniowi w~formie ustnej, w~trakcie zajęć lub podczas indywidualnej konsultacji, zgodnie z~zasadami określonymi w~niniejszym dokumencie.
\item Uzasadnienie oceny przekazywane jest rodzicom lub prawnym opiekunom w~trakcie indywidualnego spotkania, w~tym w~ramach zebrań z~rodzicami lub konsultacji, lub w~innej formie uzgodnionej z~wnioskodawcą, w~szczególności w~formie zdalnej, w~celu zapewnienia informacji o~przewidywanych ocenach klasyfikacyjnych, postępach i~trudnościach ucznia.
\item Celem niniejszego dokumentu jest ustanowienie \textbf{transparentnego i~obiektywnego} systemu punktacji osiągnięć edukacyjnych ucznia, który charakteryzuje się:
\item Dokument \textbf{SO} odnosi się do realizacji programu nauczania danego przedmiotu, na~określonym poziomie kształcenia, zgodnie z~obowiązującą \textbf{Podstawą Programową}\fnnum{\pp} i~przyjętym rozkładem nauczania.
\item Szczegółowy zakres wymagań edukacyjnych — ogólnych i~szczegółowych — dla danego poziomu i~zakresów nauczania, zgodny z~\textbf{PP}\fnnum{\pp} oraz przyjętym rozkładem materiału;
\item Dokument \textbf{Przedmiotowego Oceniania} (\textbf{PO}) jest opracowywany przez nauczyciela prowadzącego zajęcia edukacyjne w~oparciu o~\textbf{Wewnątrzszkolne Ocenianie} oraz \textbf{Szczegółowe Ocenianie}.
Określa on szczegółowe wytyczne w~zakresie metod i~form oceniania wiadomości i~umiejętności uczniów, \textbf{z uwzględnieniem} charakteru i~specyfiki danego przedmiotu.
\item Celem dokumentu \textbf{PO} jest zapewnienie \textbf{przejrzystego} i~\textbf{obiektywnego} systemu oceniania zgodnego z~\textbf{PP}\fnnum{\pp}, zasadami wskazanymi w~\textbf{WO} i~\textbf{SO}, a~także dostosowanego do poziomu edukacyjnego uczniów danego przedmiotu.
\item Dokument \textbf{PO} ma zastosowanie do realizacji programu nauczania przedmiotu na~określonym poziomie kształcenia, zgodnie z~obowiązującą \textbf{Podstawą Programową}\fnnum{\pp}.
\item Dokument \textbf{PO} jest obowiązkowy dla nauczyciela prowadzącego zajęcia edukacyjne z~danego przedmiotu na określonym poziomie edukacyjnym. Ustala konkretne formy sprawdzania wiedzy, zasady poprawiania ocen oraz sposób punktowania, zgodnie z~zasadami wynikającymi z~\textbf{WO} i~\textbf{SO}.
\item Sposób przeliczania punktów na oceny, z uwzględnieniem \emph{punktowo-procentowego} systemu opisanego w~\hyperref[itm:kryteria-procentowe]{\S6 ust. 2}.
Dokument \textbf{PO} określa minimalną liczbę prac pisemnych w semestrze, nie mniejszą niż wskazana w~\hyperref[itm:min-1-praca-pisemna-semestr]{\S22 ust. 3}.
Minimalną liczbę różnych form sprawdzania (pisemnych, ustnych, praktycznych) w semestrze, \emph{nie mniejszą niż} określona w~\hyperref[itm:po-ob-trzy-formy]{\S21 ust. 2}, jeśli \textbf{PO} nie ustala inaczej.
Minimalną liczbę ocen cząstkowych w~semestrze, \emph{zgodną co najmniej} z~\hyperref[itm:po-ob-minimalna-liczba-ocen]{\S21 ust. 1}, jeśli \textbf{PO} nie ustala wyższych wymagań.
\item Sposób informowania uczniów oraz ich rodziców/prawnych opiekunów o wynikach oceniania – w szczególności o postępach i trudnościach, z uwzględnieniem ustaleń rozdziału o~\hyperref[sec:informowanie_rodzicow]{Przekazywaniu Informacji Rodzicom}.
\item Dodatkowe elementy wspierające \emph{indywidualizację} procesu dydaktycznego np. dostosowanie wymagań dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych (zgodnie z~opiniami/orzeczeniami poradni).
\item Wymaganiach edukacyjnych, uwzględniających wymagania ogólne i~szczegółowe określone w~\textbf{Szczegółowym Ocenianiu} (\textbf{SO}), na podstawie których ustala się śródroczne i~roczne oceny
\item Warunkach i~trybie uzyskania wyższej niż przewidywana rocznej (śródrocznej) oceny klasyfikacyjnej z~obowiązkowych i~dodatkowych zajęć edukacyjnych.
\item Konieczności potwierdzenia przez rodziców (prawnych opiekunów) na pierwszym zebraniu faktu zapoznania się z~\textbf{Wewnątrzszkolnym Ocenianiem} własnoręcznym podpisem na liście obecności.
\item Tym, że rodzice nieuczestniczący w~spotkaniach z~wychowawcą klasy, niekontaktujący się z~nauczycielami prowadzącymi poszczególne zajęcia edukacyjne lub niekorzystający z~e-dziennika, nie mogą powoływać się na brak informacji o~postępach dziecka w~nauce.
\item Zasadach funkcjonowania dziennika elektronicznego w~szkole, przekazując loginy i~hasła do kont oraz wskazując, gdzie i~jak można uzyskać pomoc w~obsłudze dziennika. Takie same informacje przekazuje rodzicom uczniów przyjętych do Szkoły w~trakcie trwania etapu edukacyjnego.
\item Niniejszy dokument reguluje wszelkie kwestie związane z~definiowaniem, wdrażaniem oraz weryfikacją kryteriów oceniania zachowania uczniów, obejmujących w~szczególności:
\item postawę uczniów względem Szkoły: przestrzeganie przepisów wynikających z~obowiązujących regulaminów, punktualność i~obowiązkowość,
\item postawę uczniów względem innych ludzi: pomoc i~życzliwość wobec kolegów i~pracowników szkolnych, szacunek dla starszych, uprzejmość, prawdomówność, poszanowanie cudzego mienia, kultura słowa,
\item postawę uczniów względem siebie: pilność, dbałość o~własny rozwój, czystość i~higienę osobistą.
% \item Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy szkoły mają prawo wpisywać uwagi (pozytywne i~negatywne) oraz przyznawać punkty w~elektronicznym dzienniku za zachowanie ucznia, zgodnie z~przyjętymi w~szkole zasadami.
\item\label{itm:zasady-przyznawania-punktow} Nauczyciele, wychowawcy oraz inni pracownicy Szkoły mają prawo wpisywać uwagi (pozytywne i~negatywne) oraz przyznawać punkty w~elektronicznym dzienniku za zachowanie ucznia, zgodnie z~przyjętymi w~szkole zasadami.
% \item Wychowawca klasy raz w~każdym semestrze ma możliwość przyznania dodatkowych (maksymalnie 15) punktów, zarówno dodatnich, jak i~ujemnych, uwzględniając:
\item\label{itm:dodatkowe-punkty-wychowawcy} Wychowawca klasy raz w~każdym semestrze ma możliwość przyznania dodatkowych (maksymalnie 15) punktów, zarówno dodatnich, jak i~ujemnych, uwzględniając:
\item Otrzymanie nagany \textbf{Dyrektora Szkoły} skutkuje ustaleniem maksymalnie \textbf{poprawnej} oceny, z~liczbą punktów minimalną dla tej oceny (50). Nagana ta oraz ustalona ocena poprawna dotyczą \textbf{tylko semestru}, w~którym nagana została przyznana.
% \item Przy ustalaniu oceny klasyfikacyjnej zachowania ucznia z~udokumentowanymi zaburzeniami lub dysfunkcjami rozwojowymi uwzględnia się ich wpływ na zachowanie, zgodnie z~orzeczeniem poradni psychologiczno-pedagogicznej lub innej poradni specjalistycznej.
\item\label{itm:uwzglednienie-trudnosci-zaburzenia} Przy ustalaniu oceny klasyfikacyjnej zachowania ucznia z udokumentowanymi zaburzeniami lub dysfunkcjami rozwojowymi uwzględnia się ich wpływ na zachowanie, zgodnie z~orzeczeniem poradni psychologiczno-pedagogicznej.
\item\label{itm:ostatecznosc-oceny} Ocena semestralna i~roczna z~zachowania ma charakter \textbf{ostateczny}, z~zastrzeżeniem postanowień \hyperref[itm:poprawa-oceny-z-zachowania]{\S18 ust. 1 pkt. 3 ppkt. 4) lit. c}, i~jest ustalana przez wychowawcę oddziału z~uwzględnieniem opinii nauczycieli, pracowników Szkoły oraz uczniów danego oddziału.
\item Uczeń albo jego rodzice (prawni opiekunowie) mogą złożyć do \textbf{Dyrektora Szkoły} pisemny wniosek o~podwyższenie przewidywanej oceny z~zachowania w~terminie 3~dni roboczych od dnia powiadomienia o~tej ocenie. \textbf{Rady Pedagogicznej}.
\item\label{itm:poprawa-oceny-z-zachowania-time}
Dyrektor niezwłocznie przekazuje wniosek wychowawcy, który, w~porozumieniu z~uczniem, sporządza na piśmie plan działań naprawczych, określając zakres zadań oraz termin ich realizacji.
\item Po upływie terminu, o~którym mowa w~\hyperref[itm:poprawa-oceny-z-zachowania-time]{\S18 ust. 1 pkt. 3 ppkt. 4) lit. c plit. b)}, wychowawca, po zasięgnięciu opinii nauczycieli i~specjalistów, ustala ocenę ostateczną i~przedstawia ją \textbf{Rady Pedagogicznej} podczas posiedzenia klasyfikacyjnego.
\textbf{II.\ A2 Frekwencja (\% godzin nieuspr.) — weryfikacja comiesięczna}\newline
\footnotesize Źródło danych: system Librus – moduł Statystyki «Nieobecności (nieusprawiedliwione) \%»; zestawienie sporządzane na przełomie każdego miesiąca kalendarzowego%
}\\\hline
\textbf{Nr}&\textbf{\% godzin nieusprawiedliwionych}&\textbf{Pkt}&\textbf{Opis zdarzenia}&\textbf{Reakcja wychowawcza}\\\hline
1 & 0 \%& +2 & brak godzin nieusprawiedliwionych & Brak reakcji (premia) \\\hline
2 & 0{,}1–1 \%& 0 & drobne uchybienia (neutralne) & Brak reakcji \\\hline
\footnotesize Źródło danych: system Librus – raport „Zestawienie absencji w wybranym okresie”; kolumna «Liczba spóźnień»; zestawienie sporządzane na przełomie każdego miesiąca kalendarzowego%
}\\\hline
\textbf{Nr}&\textbf{Przedział liczby spóźnień}&\textbf{Pkt}&\textbf{Opis zdarzenia}\\\hline
\paragraf{Przedmiot regulacji ustalania ocen (bieżących i śródrocznych)}
\begin{longenum}
\item Niniejsze zasady obejmują zarówno bieżące ocenianie osiągnięć ucznia w trakcie roku szkolnego, jak i ustalanie śródrocznych ocen klasyfikacyjnych z obowiązkowych i dodatkowych zajęć edukacyjnych (także prowadzonych na podstawie przepisów wydanych na podstawie art.~13 ust.~3 ustawy \emph{Prawo Oświatowe}). Mają one na celu:
\item Ustalenie poziomu osiągnięć edukacyjnych ucznia.
\item Wspieranie wielostronnego rozwoju ucznia.
\item Zapewnienie prawidłowej realizacji założeń programowych.
\item Dostarczanie rodzicom, wychowawcom i dyrekcji informacji o efektywności procesu nauczania, wkładzie ucznia w jego własny rozwój oraz o postępach edukacyjnych.
\item Ocenianie bieżące jest prowadzone systematycznie.
\item Oceny wpisywane są do dziennika elektronicznego wraz z~czytelnym komentarzem.
\item Oceny z~wychowania fizycznego przekazywane są uczniowi ustnie i~wpisywane do dziennika elektronicznego.
\end{longenum}
\paragraf{Minimalna liczba ocen cząstkowych i~różne formy sprawdzania wiedzy}
\begin{longenum}
\item\label{itm:po-ob-minimalna-liczba-ocen} Minimalna liczba ocen cząstkowych w~semestrze zależy od tygodniowej liczby godzin danego przedmiotu, co~przedstawiono w~tabeli~\ref{tab:oceny}.
\item\label{itm:po-ob-trzy-formy} Każdy uczeń musi być oceniany w~co najmniej \textbf{trzech różnych formach sprawdzania wiedzy i umiejętności} w~ciągu semestru. Jeżeli w~dokumencie \textbf{PO} danego przedmiotu ustalono inaczej, obowiązują zasady wynikające z~tych ustaleń (\hyperref[itm:min-formy-weryfikacji]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. d)}).
\item\label{itm:znaczenie-przygotowanie-egzaminy} Przygotowują uczniów do egzaminów zewnętrznych, kształtując umiejętność pracy w~warunkach kontrolowanych i~ograniczonych czasowo.
\item\label{itm:wagi-form-sprawdzania} Maksymalne liczby punktów dla poszczególnych form sprawdzania wiedzy określone są w~dokumentacji \textbf{Przedmiotowego Oceniania} (\hyperref[itm:maksymalna-liczba-punktow]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. a)}) i~obejmują w~szczególności:
\item\label{itm:wagi-uwzglednienie-trudnosci} Uwzględnienie liczby oraz poziomu trudności sprawdzanych umiejętności i~wiedzy, zapewniające obiektywną ocenę postępów ucznia.
% Z każdego przedmiotu w każdym semestrze musi zostać przeprowadzona co najmniej jedna praca pisemna, obejmująca zakres zrealizowanych wymagań edukacyjnych, zgodnych z Podstawą Programową\fnnum{\pp} oraz przyjętym rozkładem materiału, opracowana i oceniona zgodnie z zasadami określonymi w~\hyperref[itm:prace-pisemne]{\S22 ust. 4}, o ile dokument PO nie stanowi inaczej~\hyperref[itm:min-liczba-prac-pisemnych]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. c)}.
Z~każdego przedmiotu, w~każdym semestrze, przeprowadza się co najmniej jedną pracę pisemną obejmującą zakres zrealizowanych wymagań edukacyjnych zgodnych z~\textbf{Podstawą Programową}\fnnum{\pp} oraz przyjętym rozkładem materiału, chyba że inaczej stanowi dokument \textbf{PO}, co zostało określone w~\hyperref[itm:min-liczba-prac-pisemnych]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. c plit. c)}.
\item\label{itm:znaczenie-rozwiązywanie-zadań} Pozwalają na sprawdzenie umiejętności rozwiązywania zadań o~różnej konstrukcji (zadania otwarte i~zamknięte) oraz różnym poziomie trudności.
\item\label{itm:znaczenie-obiektywność-oceniania} Zapewniają obiektywność oceniania dzięki pisemnej formie odpowiedzi, którą można ponownie przeanalizować.
\item\label{itm:czas-trwania-prac-pisemnych} Czas trwania prac pisemnych ustalany jest w~oparciu o~rodzaj formy, zgodnie z~tabelą~\ref{tab:czas_trwania}:
Publikowane są \emph{do~10 dni roboczych} od przeprowadzenia pracy pisemnej, w~sposób określony w~\hyperref[itm:wpisy-do-dziennika]{\S13 ust. 2 pkt. 1}.
W~przypadku dłuższych form (np.~z~języka polskiego czy rozbudowanych diagnoz podlegających ocenie) termin publikacji wyników ulega wydłużeniu \emph{do~15 dni roboczych}, zgodnie z~procedurami wskazanymi w~\hyperref[itm:wpisy-do-dziennika]{\S13 ust. 2 pkt. 1}.
\item\label{itm:wyniki-wglad-do-pracy} Uczeń ma prawo do wglądu w~sprawdzoną i~ocenioną pracę pisemną, po czym zwraca ją nauczycielowi zgodnie z procedurami opisanymi w~\hyperref[itm:zasady-udostepniania-prac]{\S13 ust. 2 pkt. 3}.
\item\label{itm:wyniki-przechowywanie-do-konca-roku} Nauczyciel ma obowiązek przechowywać sprawdzone i~ocenione prace pisemne do~końca roku szkolnego co zosatło określone w~\hyperref[itm:przechowywanie-prac]{\S13 ust. 2 pkt. 4}.
% Każdy uczeń jest uprawniony do~\emph{jednokrotnej poprawy} pisemnych form weryfikacji wiedzy i~umiejętności, \textbf{niezależnie od~otrzymanej oceny}, z~zastrzeżeniem, że w~punkcie~\hyperref[itm:odmienne-zasady-poprawy]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. d plit. a)} mogą być określone inne regulacje dotyczące \textbf{maksymalnego progu oceny}.
Każdy uczeń jest uprawniony do~\emph{jednokrotnej poprawy} pisemnych form weryfikacji wiedzy i umiejętności, \textbf{niezależnie od~otrzymanej oceny}, \emph{w~terminie do dwóch tygodni} od oddania ocenionej pracy,
z~zastrzeżeniem, że w~punkcie~\hyperref[itm:odmienne-zasady-poprawy]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. d plit. a)} mogą być określone inne regulacje dotyczące \textbf{maksymalnego progu oceny}.
\item\label{itm:odstepstwa-od-zasad} Odstępstwa od zasad dopuszcza się w~uzasadnionych przypadkach, po wcześniejszym poinformowaniu uczniów przez nauczyciela.
\item\label{itm:inne-formy-sprawdzania} Inne formy sprawdzania wiedzy i~umiejętności:
\begin{longenum}
\item\label{itm:inne-formy-aktywnosc-zadania} Obejmują aktywność na lekcji oraz zadania charakterystyczne dla danego przedmiotu (m.in.~ćwiczenia ustne, pisemne i~praktyczne, referaty, prezentacje, projekty, prace twórcze).
\item\label{itm:inne-formy-szczegoly-podmiotowe} Szczegóły i~zakres ich stosowania określa nauczyciel w~dokumencie \textbf{PO} zgodnie z~(\hyperref[itm:po-specyficzne-formy]{\S15 ust. 2 pkt. 3 ppkt. 1) lit. b plit. b)}).
\item\label{itm:ostatnia-praca-pisemna} Ostatnia praca pisemna może się odbyć najpóźniej na~2~tygodnie przed radą klasyfikacyjną.
\item\label{itm:usprawiedliwiona-nieobecnosc} Uczeń, który był nieobecny na sprawdzianie z~powodu usprawiedliwionej nieobecności, ma obowiązek w~ciągu dwóch tygodni od powrotu do Szkoły uzgodnić z~nauczycielem przedmiotu termin i~formę zaliczenia sprawdzianu.
\item\label{itm:obowiazek-udzialu-w-lekcji} Udział ucznia w~lekcji, na~którą zapowiedziano prace pisemną, jest obowiązkowy, z~wyłączeniem nieobecności spowodowanej chorobą lub innym czynnikiem losowym.
\item\label{itm:obowiazek-zaliczenia-sprawdzianu} Każda zapowiedziana forma sprawdzania wiedzy jest obowiązkowa do~zaliczenia przez ucznia.
\item Oznacza niewykonanie przypisanych do tej pracy wymagań edukacyjnych.
% \item Jeżeli w~wyniku niewykonania prac pisemnych uczeń zrealizuje mniej niż 30\%~wymagań danego przedmiotu w~semestrze, prowadzi do \textbf{nieklasyfikowania ucznia} z~tego przedmiotu, zgodnie z~\hyperref[itm:po-klasyf-brak-podstaw-oceny]{\S11 ust. 3 pkt. 1 ppkt. 4)}.
\item Niewykonanie prac pisemnych w stopniu uniemożliwiającym osiągnięcie minimalnego progu realizacji wymagań edukacyjnych skutkuje \textbf{nieklasyfikowaniem ucznia} z danych zajęć edukacyjnych, o~którym mowa w~\hyperref[itm:po-klasyf-brak-podstaw-oceny]{\S11 ust. 3 pkt. 1 ppkt. 4)}.
\end{longenum}
% \item \label{itm:prawo-nieprzygotowania} Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do lekcji, z~wyłączeniem zajęć, na które zapowiedziano pracę pisemną (z~zastrzeżeniem ust. 6 i 7). Prawo to może być realizowane jednokrotnie w~ciągu semestru, o ile nauczyciel, w~Przedmiotowym Ocenianiu (\hyperref[itm:prawo-nieprzygotowania]{\S23 ust. 6}), nie określi inaczej liczby dopuszczalnych zgłoszeń nieprzygotowania.
\item\label{itm:prawo-nieprzygotowania} Uczeń ma prawo do \emph{jednokrotnego} zgłoszenia nieprzygotowania do lekcji w ciągu semestru. Prawo to nie obejmuje zajęć, na których wcześniej zapowiedziano pracę pisemną (z zastrzeżeniem \hyperref[itm:usprawiedliwienie-reprezentacja]{\S23 ust. 7} i~\hyperref[itm:zwolnienie-po-nieobecnosci]{\S23 ust. 8}). Liczba dopuszczalnych zgłoszeń może zostać zmieniona przez nauczyciela w~ramach \textbf{Przedmiotowego Oceniania} (\hyperref[itm:prawo-nieprzygotowania]{\S23 ust. 6}).
\item\label{itm:usprawiedliwienie-reprezentacja} Nieprzygotowanie ucznia, który reprezentował Szkołę (np.~w~konkursach lub zawodach), jest usprawiedliwiane na~wniosek nauczyciela-opiekuna.
\item\label{itm:zwolnienie-po-nieobecnosci} Uczeń jest zwolniony z~pisania bieżących kartkówek i~odpowiedzi w~pierwszym dniu po usprawiedliwionej nieobecności trwającej co~najmniej 5 dni w~przypadku przedmiotów realizowanych raz w~tygodniu lub co~najmniej 3 dni w~przypadku pozostałych przedmiotów.
\item Termin posiedzenia środrocznej rady klasyfikacyjnej ustala \textbf{Dyrektor Szkoły} zgodnie z~zasadami określonymi w~\hyperref[itm:po-klasyf-dyrektor-okresla-terminy]{\S10 ust. 1}.
\item W~przypadku zagrożenia nieklasyfikacją lub oceną niedostateczną — \emph{co najmniej miesiąc} przed terminem tego posiedzenia, zgodnie z zasadami określonymi w~\hyperref[itm:po-klasyf-informacja-o-zagrozeniu]{\S10 ust. 3}.
\item Śródroczna ocena klasyfikacyjna z~danego przedmiotu opiera się na liczbie punktów uzyskanych w~pierwszym okresie roku szkolnego, z~uwzględnieniem różnych form sprawdzania wiedzy.
\item Ostateczna ocena śródroczna wyliczana jest automatycznie w~programie~Librus jako średnia ważona, przy czym uwzględnia się:
\begin{longenum}
\item Liczbę punktów uzyskanych w~pierwszym semestrze,
\item Łączną maksymalną liczbę punktów ustaloną dla zrealizowanych form sprawdzania wiedzy w~pierwszym semestrze (zgodnie z~\textbf{Przedmiotowym Ocenianiem}).
\item Ocena roczna ustalana jest zgodnie z~zasadami opisanymi w~\hyperref[itm:po-obliczanie-ocen-klasyfikacyjnych-uwzglednienie]{\S6 ust. 6 pkt. 1}, uwzględniając liczbę punktów uzyskanych przez ucznia w~ciągu całego roku szkolnego (\hyperref[itm:po-ocena-roczna-punkty]{\S6 ust. 5 pkt. 2}).
\item Ocena roczna ustalana jest zgodnie z~zasadami opisanymi w~\hyperref[itm:po-obliczanie-oceny-klasyfikacyjnej-zz]{\S7 ust. 1}, uwzględniając liczbę punktów uzyskanych przez ucznia w~ciągu całego roku szkolnego (\hyperref[itm:po-ocena-roczna-punkty]{\S6 ust. 5 pkt. 2}).
\item\textbf{Niedostateczna ocena roczna} może być zmieniona wyłącznie w~wyniku egzaminu poprawkowego, przeprowadzanego zgodnie z~\hyperref[itm:po-egz-poprawkowy-zasady]{\S12 ust. 2}.
\item Uczeń nieklasyfikowany z~powodu usprawiedliwionej nieobecności ma prawo przystąpić do \textbf{egzaminu klasyfikacyjnego}, na zasadach wskazanych w~rozdziale dotyczącym \hyperref[sec:egzaminy_klasyfikacyjne]{przeprowadzania egzaminów klasyfikacyjnych}.
\item Egzamin klasyfikacyjny (dla rocznej lub końcowej oceny) przeprowadza się w~części pisemnej i~ustnej. W~przypadku przedmiotów takich jak \emph{wychowanie fizyczne} czy \emph{informatyka}, egzamin powinien uwzględniać \textbf{zadania praktyczne}.
\item Termin egzaminu klasyfikacyjnego ustala \textbf{Dyrektor Szkoły} w~porozumieniu z~nauczycielem przedmiotu i rodzicami (prawnymi opiekunami) lub pełnoletnim uczniem, tak aby odbył się \emph{nie później niż na tydzień} przed roczną klasyfikacyjną \textbf{Radą Pedagogiczną} (chyba że przepisy wewnątrzszkolne stanowią inaczej).
\item Komisję egzaminacyjną powołuje \textbf{Dyrektor Szkoły}. W~jej skład wchodzą:
\item Zadania egzaminacyjne i sposób sprawdzania wiedzy należy dostosować do \textbf{możliwości psychofizycznych} ucznia – zwłaszcza jeśli dysponuje on opinią albo orzeczeniem poradni psychologiczno-pedagogicznej (np. w przypadku dysleksji).
\item Na podstawie wyników egzaminu komisja ustala \emph{roczną lub końcową ocenę klasyfikacyjną} z danego przedmiotu. Niezwłocznie informuje o niej ucznia i jego rodziców (prawnych opiekunów).
\item Z~egzaminu klasyfikacyjnego sporządza się protokół, do którego dołącza się pisemne prace ucznia i~krótką informację o~jego odpowiedziach ustnych lub zadaniach praktycznych. W~protokole należy ująć:
\item Ustalona w~wyniku egzaminu klasyfikacyjnego roczna (lub końcowa) ocena jest \textbf{ostateczna}, o~ile nie zostanie wniesione zastrzeżenie dotyczące \emph{niezgodności z~przepisami} trybu ustalenia oceny. W~takim przypadku \textbf{Dyrektor Szkoły} powołuje komisję weryfikującą, zgodnie z~obowiązującymi przepisami (patrz: procedura odwoławcza).
\item Uczeń (lub jego rodzice/prawni opiekunowie) \textbf{składa wniosek} o~podwyższenie przewidywanej oceny \emph{nie później niż} na 7~dni przed posiedzeniem klasyfikacyjnym.
\item Nauczyciel sprawdza, czy uczeń \textbf{spełnia minimalne kryteria formalne}, z~uwzględnieniem ustaleń zawartych w~\textbf{Przedmiotowym Ocenianiu}. Jeżeli w~\textbf{PO} nie określono inaczej, do głównych warunków należą:
\item Zakres materiału i \textbf{poziom trudności} zadań muszą \textbf{odpowiadać} wymaganiom edukacyjnym właściwym dla \emph{oceny, o którą} uczeń się ubiega. W~szczególności uczeń powinien wykazać się uzupełnieniem braków, o których mowa w~\hyperref[itm:braki-wymagania]{\S35 ust. 2 pkt. 3}.
\item Uczeń \textbf{musi osiągnąć} próg punktowy (lub jakościowy) przewidziany w kryteriach ilościowych (\hyperref[itm:kryteria-ocen-klasyfikacyjnych]{\S6 ust. 4}) na ocenę, o~którą wnioskuje.
\item Termin i~sposób przeprowadzenia tej dodatkowej weryfikacji \emph{uzgadnia} nauczyciel z~uczniem, biorąc pod uwagę warunki organizacyjne Szkoły i~możliwości ucznia.
\item Po sprawdzeniu dodatkowej formy weryfikacji nauczyciel \textbf{oblicza wynik} (np.~w skali procentowej) lub wystawia ocenę jakościową zgodnie z~\textbf{PO}.
\item Jeżeli uczeń \emph{osiągnie} wymagany próg (lub poziom kompetencji) dla \emph{wyższej oceny}, nauczyciel \textbf{podwyższa} ocenę do poziomu, o~jaki uczeń wnioskował (lub do poziomu faktycznie uzyskanego).
\item Decyzja o~podwyższeniu (bądź niepodwyższeniu) oceny jest \textbf{ostateczna} i~zostaje \emph{niezwłocznie} przekazana uczniowi oraz jego rodzicom (prawnym opiekunom), najpóźniej 2~dni przed radą klasyfikacyjną (jeśli wewnętrzne regulacje nie stanowią inaczej).
Zakres oraz szczegółowy plan zebrań, konsultacji i~dyżurów nauczycieli oraz wychowawców określa \textbf{Statut Szkoły} lub odrębne wewnątrzszkolne procedury.
Rodzice (prawni opiekunowie) mają prawo \textbf{w dowolnym momencie} roku szkolnego zwrócić się z~prośbą o~dodatkowe konsultacje lub spotkanie, szczególnie gdy dostrzegają niepokojące symptomy w~nauce lub zachowaniu ucznia, bądź chcą omówić kwestie rozwoju jego uzdolnień.
\item Niniejsze wewnątrzszkolne zasady oceniania stanowią integralną część \textbf{Statutu Szkoły} i~podlegają zatwierdzeniu przez \textbf{Radę Pedagogiczną} zgodnie z~obowiązującą procedurą.
\item Wszelkie sprawy nieuregulowane niniejszym dokumentem rozstrzygane są w~oparciu o:
\item Z~dniem wejścia w~życie niniejszego dokumentu tracą moc wszelkie wcześniejsze przepisy wewnątrzszkolne w~zakresie oceniania, które są z~nim sprzeczne.
% \item Doprecyzowano brzmienie punktów \hyperref[itm:jednokrotna-poprawa-pisemnych]{\S22 ust. 4 pkt. 6 ppkt. 1)} i \hyperref[itm:ustalenie-oceny-koncowej]{\S22 ust. 4 pkt. 6 ppkt. 2)}.
% \end{itemize}
% \item \textbf{Uzasadnienie zmian:}
% \begin{itemize}
% \item Zapewnia przejrzyste rozróżnienie między \emph{regułą ogólną} w~\textbf{WO} a~możliwym „przeciążeniem” tej reguły w~dokumencie \textbf{PO}, dzięki czemu nauczyciel przedmiotu może dowolnie (ale jawnie) określić próg maksymalnej oceny uprawniającej do poprawy.
% \item Zapewnia przejrzyste określenie sposobu ustalania oceny po poprawie, gwarantując jednolite stosowanie przyjętej metody (np.~„wyższa z~dwóch ocen” lub inny wariant wskazany w~\textbf{PO}).
% \item Modyfikacja dostosowuje terminologię \textit{do ustaleń pierwszej \textbf{Rady Pedagogicznej} w bieżącym roku szkolnym}; pojęcie „jednostka lekcyjna” obejmuje również zajęcia łączone i~międzyoddziałowe, eliminując potencjalne wątpliwości interpretacyjne.
% \item Ustalono domyślne zasady poprawy form sprawdzania wiedzy z~trzech ostatnich jednostek lekcyjnych w~\textbf{WO} oraz określono zakresy dopuszczalnych zmian w~\textbf{PO}.
% \end{itemize}
% \item \textbf{Uzasadnienie zmian:}
% \begin{itemize}
% \item Zmiany zapewniają przejrzyste rozróżnienie między \emph{regułą ogólną} w~\textbf{WO} a~możliwością jej modyfikacji w~dokumencie \textbf{PO}, umożliwiając nauczycielowi przedmiotu jawne i~elastyczne określenie zasad poprawy bieżących form sprawdzania wiedzy z~trzech ostatnich jednostek lekcyjnych.
% \item Dodano informację, że nagana oraz ustalona ocena poprawna dotyczą tylko semestru, w którym nagana została przyznana.
% \end{itemize}
% \item \textbf{Uzasadnienie zmian:}
% \begin{itemize}
% \item Określenie czasowego zakresu nagany (tylko semestr, w którym została przyznana) precyzuje konsekwencje dla ucznia i ułatwia stosowanie przepisów.
% \item Zmieniono metodę obliczania wyniku procentowego \(P\) z średniej arytmetycznej wyników cząstkowych (\(P = \frac{1}{k}\sum_{j=1}^{k} \frac{p_j}{m_j} \times 100\%\)) na stosunek sumy zdobytych punktów do sumy maksymalnych punktów (\(P = \frac{\sum_{j=1}^{k} p_j}{\sum_{j=1}^{k} m_j} \times 100\%\)).
% \end{itemize}
% \item \textbf{Uzasadnienie zmian:}
% \begin{itemize}
% \item Nowa metoda obliczania wyniku procentowego uwzględnia wagę poszczególnych zadań proporcjonalnie do ich maksymalnej liczby punktów, co jest zgodne z alg. zaimplementowanym w dzienniku Librus.
% \item Ujednolicono zapis wzoru, aby był zgodny z nową metodologią i czytelniejszy dla użytkownika.
